Najczęstsze dolegliwości kobiet w ciąży

kobieta ciężarna z dolegliwościami Ciąża związana jest z nowymi doznaniami i objawami, o których kobieta wiedzieć powinna. Najczęstsze dolegliwości i odczucia przedstawiono niżej. Większość z nich nie jest groźna i wszystkie dają się usunąć odpowiednim postępowaniem. Na każą jednak z tych dolegliwości, szczególnie gdyby utrzymywały się przez dłuższy czas, należy zwrócić uwagę lekarza.

Ucisk, uczucie obrzmienia dolnej części brzucha

Odczucia te pojawiają się mniej więcej w 4 miesiącu ciąży, chociaż odczucie to, podobne do wzdęcia, może pojawić się wcześniej. U niektórych kobiet dolna część ściany brzucha ma tendencję do zwisania, szczególnie po wielokrotnych porodach, gdyż mięśnie brzuszne mogą stracić sprężystość po kolejnych ciążach. Odpowiedni gorset lub pas podtrzymujący brzuch łagodzą dolegliwości.

Naczyniaki

Cienkie, pajęczynowate, czerwone linie mogą pojawić się na skórze ramion, na barkach i na twarzy. „Pajączki” takie są przekrwionymi naczyniami włosowatymi i nie stanowią groźnego objawu.

Bóle pleców (bóle krzyża)

Podczas ciąży dochodzi do rozluźnienia stawów miednicy, a szczególnie stawów lędźwiowo-krzyżowych. Związane to jest z powiększaniem się płodu i macicy. Zjawisko to i obciążenie ciężarną macicą może doprowadzić do występowania bólów w okolicy krzyżowej. Wykonanie podanych ćwiczeń, położenie się i odpowiedni ubiór przynoszą zazwyczaj ulgę. Ulgę przynosi również właściwy dobór obuwia. Delikatny masaż może również okazać się pomocny.

Zaparcia (obstrukcja)

Każda kobieta w ciąży może cierpieć na zaparcie, jednak osoby, które wcześniej wykazywały takie skłonności, mogą odczuwać je w znacznie większym stopniu. Ciąża sprzyja nieregularności wypróżnień ze względu na mniejszą ilość ruchu i zmniejszenie napięcia mięśni gładkich. Rozwijający się płód i powiększająca się macica wywierają ucisk na jelita. Jeżeli nie zapobiega się zaparciu, to może dojść do powstania guzków krwawniczych (hemoroidów) w odbytnicy. W przypadku zaparcia nie należy brać środków przeczyszczających, ale zwrócić się do lekarza. Najczęściej zaleci on zwiększenie ruchu, picie soków i wprowadzenie owoców, warzyw oraz chleba razowego do diety. Należy zwrócić uwagę na wypróżnienia o tej samej porze dnia. Nie należy zmuszać się do oddawania stolca.

Wzdęcia

Żołądek i jelita mogą wypełniać się gazami, dając uczucie wzdęcia brzucha. Powiększona ciężarna macica pogarsza złe samopoczucie związane ze wzdęciem. Surowe warzywa, groch, kapusta przyczyniają się do powstania wzdęć. W razie ich występowania należy unikać spożywania tych warzyw.

Bóle dolnej okolicy brzucha

Bóle takie mogą pojawić się w związku z powiększeniem macicy i spowodowanym przez to rozciągnięciem wiązadeł. Uporczywe lub silniejsze bóle wymagają porady lekarza.

Zgaga

Zgaga (uczucie palenia w przełyku) powstaje na skutek zarzucania kwaśnego soku żołądkowego. Istnieje wiele leków przeciw zgadze, na ogół nie są one szkodliwe przy ciąży, jednak przed zażyciem należy poradzić się lekarza. Nie należy używać sody jako środka przeciwko zgadze, ponieważ sód może wpłynąć niekorzystnie na płód i sprzyja zatrzymywaniu płynów w organizmie matki. To z kolei może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi.

Guzki krwawnicze (hemoroidy)

Hemoroidy (guzki krwawnicze) są żylakami powstającymi w końcowym odcinku przewodu pokarmowego, powyżej odbytu. Przyczyną ich powstawania jest utrudnienie odpływu krwi żylnej i ucisk gromadzącej się krwi na ściany żył. Guzki krwawnicze mogą sterczeć z odbytu, towarzyszy im swędzenie, palenie lub ból. Okresowo guzki te krwawią, a mogą być nawet źródłem poważniejszego upływu krwi. Leczenie polega na stosowaniu czopków lub maści przepisanych przez lekarza. Wypoczynek w pozycji leżącej jest również pomocny. Hemoroidy mogą być bardzo dokuczliwe przez kilka pierwszych dni po rozwiązaniu, zwykle jednak cofają się po porodzie.

Mdłości poranne

Mdłości i wymioty, nudności występują zwykle rano w ciągu pierwszych 3 miesięcy ciąży. Zdarza się to nie u wszystkich kobiet, jednak mniej więcej połowa ciężarnych odczuwa mdłości rano, a niekiedy i w ciągu dnia. Zjedzenie suchego pieczywa, herbatników lub krakersów może złagodzić te odczucia. Przyjęcie stałego pokarmu da lepsze samopoczucie, picie płynów w tym okresie nie jest wskazane, tak samo pozostawanie na czczo pogarsza tylko te odczucia. W razie skłonności do mdłości porannych można opóźnić ranne mycie zębów. W żadnym wypadku nie należy starać się wywoływać wymiotów. Niektóre kobiety mają niewielkie wymioty w tym okresie ciąży, powinny one jednak ustąpić. Jeżeli wymioty utrzymują się, a szczególnie jeżeli towarzyszy im utrata na wadze, należy zwrócić się do lekarza. To samo dotyczy przypadku, jeżeli wymioty występują bezpośrednio po jedzeniu. Konieczne mogą okazać się szczegółowe badania lekarskie.

Częste oddawanie moczu

Powiększająca się macica uciska pęcherz moczowy, toteż we wczesnym okresie ciąży kobieta oddaje mocz częściej niż zazwyczaj lub odczuwa parcie na pęcherz. Objawy te powinny ustąpić mniej więcej w połowie ciąży, gdyż w tym okresie zmienia się położenie macicy. Te same objawy mogą wystąpić ponownie w późnym okresie ciąży, w którym dochodzi do opuszczenia się macicy w dół. Inną przyczyną częstego oddawania moczu jest nasilenie czynności nerek ciężarnej kobiety.
Potrzebę oddawania moczu w nocy można ograniczyć, zmniejszając ilość płynu przyjmowanego wieczorem. Jeżeli oddawaniu moczu towarzyszy ból lub uczucie palenia, należy zasięgnąć porady lekarza.

Zawroty głowy, omdlenie

Dodatkowe obciążenie serca ciężarnej i odpływ krwi do krążenia łożyska prowadzą do objawów, które zwykle towarzyszą niedokrwistości. W czasie ciąży może dochodzić do zawrotów głowy i uczucia omdlewania, któremu nie towarzyszy utrata przytomności. W takich przypadkach należy położyć się lub usiąść, pochylając głowę do przodu.

Bezsenność

We wczesnym okresie ciąży nadmierne zainteresowanie własną osobą i przebiegiem ciąży może prowadzić do niepokoju i bezsenności. W późniejszym okresie niemożność przyjęcia wygodnej pozycji może spowodować trudności w zasypianiu. Bezsenność mogą wywoływać silne ruchy płodu. Właściwe zrozumienie mechanizmu tych zjawisk pomaga w opanowaniu niepokoju i pokonaniu bezsenności. Pomocna może okazać się ciepła kąpiel. Nie wolno brać środków uspokajających i nasennych, chyba że lekarz zaleci ich przyjmowanie. W takim przypadku należy przyjmować je ściśle według wskazań lekarza i nigdy nie przekraczać zaleconej dawki.

Uczucie zmęczenia

W czasie ciąży występują zwykle: znużenie, zmęczenie lub obawa przed zmęczeniem. Przyczyny tego zjawiska są zarówno natury fizycznej, jak i psychicznej. Regularny tryb życia zapewniający odpowiednią ilość wypoczynku nocnego i w ciągu dnia powinien zapobiegać tym odczuciom. Właściwe spojrzenie na ciążę i jej przebieg pomaga w przezwyciężeniu znużenia.

Zmienność nastrojów

Każda kobieta ciężarna odczuwa zmienność nastrojów, przechodząc od radosnych odczuć do przygnębienia. Umiejętność kontrolowania tych nastrojów jest miarą dojrzałości uczuciowej kobiety. W chwilach przygnębienia i zdenerwowania można sobie wyobrazić, że jest się otoczonym niepokonanymi trudnościami, które właśnie dotyczą tylko jednej osoby, która wpadła w przygnębienie. Najlepszym środkiem na uspokojenie tej gry wyobraźni jest życzliwość okazana przez otoczenie. Rzadko tylko może zachodzić potrzeba zasięgnięcia porady lekarza. Należy sobie zdawać sprawę, że zmienność nastrojów jest normalnym zjawiskiem w czasie ciąży.

Kurcze łydek

Kurcze łydek mogą być spowodowane zastojem krwi lub zmniejszaniem stężenia wapnia we krwi. Wypicie szklanki mleka wyrównuje stężenie wapnia, a masaż pomaga rozluźnić mięśnie. Wypoczynek z nogami uniesionymi ku górze zapobiega występowaniu kurczów łydek.

Krwawienie z nosa

Pod wpływem hormonów ciążowych błony śluzowe stają się bardziej obficie unaczynione, tzn. że zwiększa się liczba włosowatych naczyń krwionośnych. Zjawisko takie występuje również w błonie śluzowej nosa. W suchej, gorącej atmosferze naczynia włosowate mają skłonność do łamliwości, co powoduje krwawienie. Zwykłe postępowanie przy krwawieniu z nosa w postaci zimnego okładu przyłożonego do górnej wargi i lekki ucisk wystarczają zazwyczaj do opanowania krwawienia.

Ruchy płodu

Pierwsze ruchy płodu zaczynają się w 3 miesiącu ciąży, ale zazwyczaj matka wyczuwa je dopiero w 4 miesiącu. Pierwsze odczucia są przyjemne i umiejscowione bywają w okolicy żołądka matki, niekiedy opisywane są jako „łaskotanie w żołądku”. Po nasileniu się ruchów płodu nie ma już możliwości pomylenia ich z ruchami jelit, matka wyraźnie odczuwa kopanie nóżkami i uderzenie rączek płodu o ścianę macicy. Nasilenie ruchów płodu nie jest związane z jego płcią; powiedzenie, że chłopcy są bardziej aktywni jest nieprawdziwe. Nie można też wyciągnąć wniosków co do stanu fizycznego płodu. Jeżeli ruchy płodu zanikają i przerwa trwa dłużej niż 48 godzin, należy zgłosić się do lekarza.

Zadyszka

Zadyszka i uczucie duszności występują zazwyczaj w 7 miesiącu ciąży, kiedy macica i razem z nią narządy wewnętrzne jamy brzusznej matki przesuwają się ku górze. Uciskając przeponę. Podparcie głowy i pleców poduszkami, tak aby w łóżku przyjąć pozycję półsiedzącą, może ułatwić sen. W tym okresie należy też ograniczyć wysiłki fizyczne, a szczególnie wspinanie się i podnoszenie ciężkich przedmiotów.

Plamy skórne

Zmiany zabarwienia skóry mogą wystąpić na twarzy, w okolicy brodawek sutkowych i na brzuchu. Plamy ciążowe są bardziej zauważalne u brunetek. Plamy te nie mają znaczenia, są nieszkodliwe i znikają po porodzie.

Piegi

Mogą pojawić się czerwone piegi na skórze piersi, ud i brzucha. Są one wynikiem rozciągania skóry, najczęściej pojawiają się w czasie pierwszej ciąży. Po porodzie bledną, zanikają i tworzą cienkie linie o srebrzystym zabarwieniu (rozstępy skórne).

Obrzmienie i bolesność piersi

Uczucie obrzmienia i wrażliwość na dotyk, lub też nieznaczna bolesność piersi pojawiają się we wczesnym okresie ciąży i przypominają odczucia, które wiele kobiet miewa bezpośrednio przed normalną miesiączką. W przypadku ciąży jednak odczucia te utrzymują się i są silniej zaznaczone. Piersi pozostają obrzmiałe przez cały okres ciąży, ale uczucie wrażliwości na dotyk mija po paru miesiącach.

Upławy z pochwy

Błona śluzowa pochwy wydziela jasny, rzadki i bezwonny płyn w późnym okresie ciąży. Wydzielanie to ustaje po porodzie. Niekiedy jednak dochodzi do powstania upławów pochwowych – wydzielania gęstszego, białawego płynu. Jeżeli wydzielina z pochwy staje się coraz bardziej obfita i gęstnieje, a szczególnie jeżeli towarzyszy jej swędzenie lub pieczenie, należy zgłosić się do lekarza. Może bowiem nastąpić – i zwykle to bywa – zakażenie pasożytnicze. Nie jest to sprawa groźna i łatwo poddaje się leczeniu.

Żylaki

Żylaki powstają na skutek rozszerzenia się powierzchniowych żył kończyn dolnych, spowodowanego utrudnieniem odpływu krwi w wyniku ucisku ciężarnej macicy. Ulgę przynosi przyjęcie pozycji leżącej na plecach i oparcie nóg o ścianę, tak aby znajdowały się wyżej niż tułów. Siedzenie na krześle z oparciem nóg na podnóżku (stołek, poduszki) również przynosi ulgę. Można zakładać elastyczne pończochy. Jeżeli żylaki utrzymują się przez dłuższy czas po porodzie, konieczne może okazać się leczenie, które polega na wstrzykiwaniu leków do żylaków lub na postępowaniu chirurgicznym. Leczenia tego typu nie można stosować w czasie ciąży.

Objawy stanowiące podstawę do niepokoju

Nie jest rzeczą możliwą przedstawienie wszystkich objawów, które mogą powodować niepokój. Najlepiej poinformuje o tym ciężarną lekarz opiekujący się nią w tym czasie. Toteż wymienione będą bez szerszego omówienia podstawowe objawy, które powinny zaniepokoić ciężarną kobietę i skłonić ją do zgłoszenia się do lekarza. Tylko ciężarna może zauważyć te objawy i powinna natychmiast na nie zareagować, zgłaszając się po poradę lekarską. Są to: krwawienie lub wypływanie płynu z pochwy, ból głowy, zaburzenia widzenia i zawroty głowy, obrzęk dłoni, stóp i twarzy, silny ból brzucha, którym mogą towarzyszyć lub nie towarzyszą wymioty, dreszcze, gorączka, ziębnięcie.
Jedynie lekarz położnik może być odpowiedzialny za leczenie i postępowanie w przypadkach zaburzeń. Obowiązkiem ciężarnej jest dopomóc lekarzowi w rozpoznaniu i leczeniu zaburzeń przez zgłoszenie wszystkich objawów niepokojących i odbiegających od dotychczasowego samopoczucia. Niekiedy objawy te mogą polegać na czysto subiektywnych odczuciach i nie mają żadnej przyczyny związanej z zaburzeniami stanu zdrowia. Jednak tylko lekarz może rozstrzygnąć, czy objawy te są istotne, czy też pozbawione większego znaczenia. Najgorsze, co może uczynić kobieta w ciąży, to podjęcie próby leczenia samej siebie. Wszyscy lekarze zabraniają przyjmowania w czasie ciąży leków bez wiedzy i pozwolenia lekarza. Żaden chyba z lekarzy położników nie zapomni nigdy tragedii, która zdarzyła się w Republice Federalnej Niemiec. Wiele kobiet w ciąży przyjmowało leki uspokajające, szczególnie zaś Thalidomide, a następnie wydało na świat dzieci z ciężkimi uszkodzeniami wrodzonymi.