Dzieci po porodzie

noworodek - dziecko kilka godzin po porodzie

Zdrowie pod kontrolą...

... i to od pierwszych chwil życia! Kiedy dziecko przychodzi na świat, położne i lekarz oceniają stan jego zdrowia. Maluszek jest ważony, mierzony (są szpitale, gdzie czynności te wykonywane są natychmiast po urodzeniu, w innych najpierw dba się o to, by dziecko mogło ,,przywitać się” z mamą - przytulić i najeść) oraz badany pod kątem kilku ważnych czynników. Po tym badaniu przyznaje mu się punkty (0- 10), oczywiście im więcej ich dostanie, tym mniej zastrzeżeń można mieć do jego stanu zdrowia. Obecnie coraz więcej dyskusji toczy się na temat sensu skali Apgar (bo o niej mowa), którą w wielu środowiskach uważa się za przestarzałą, a badania pozbawione obiektywizmu a niekiedy i sensu. Mimo to w zdecydowanej większości polskich szpitali noworodki ,,punktowane są” wzorem opracowanym przez lekarkę Virginię Apgar w 1953 roku. Za co przyznaje się punkty?

+ Appearance (kolor skóry). Jeśli jest cały różowy, maluszek otrzymuje 2 punkty. Sine kończyny to powód, by odebrać jeden z nich. Sinica całego ciała sprawi, że dziecko nie otrzyma ani 1 punktu w tej kategorii.
+ Pulse (puls). Jeśli tętno jest niewyczuwalne, maluch nie otrzyma punktów. Słabe przyda mu 1 punkt, natomiast silne i stabilne- 2 punkty.
+ Grimace (reakcja na bodźce). Dziecko kaszlące, czy kichające otrzyma 2 punkty; grymasy na twarzy to 1 punkt, natomiast jego brak- 0 punktów.
+ Activity (napięcie mięśni). Za brak napięcia mięśni noworodek nie otrzyma punktu; obniżone napięcie i zgięte kończyny dadzą 1 punkt, natomiast samodzielne ruchy i prawidłowe napięcie mięśni- 2 punkty.
+ Respiration (oddychanie). Brak oddechu to oczywiście 0 punktów, wolny i nieregularny- 1 punkt, a głośny płacz- 2 punkty.

Pierwsze litery poszczególnych "kategorii" w języku angielskim układają się w nazwisko lekarki. Jest to jeden z powodów, dla których zarzuca się tej skali subiektywizm i postuluje opracowanie nowszej, doskonalszej i dokładniejszej.

Badanie stanu zdrowia noworodka

Ale badanie stanu zdrowia noworodka nie ogranicza się jedynie do przypisania mu określonej ilości punktów w skali Apgar. W kolejnych dniach po narodzinach, jeszcze w szpitalu, noworodkowi bada się słuch (dzięki Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy od kilku lat badanie to obejmuje wszystkie polskie noworodki) za pomocą specjalnego aparatu. Ponadto pobiera się ich krew w celu wykonania badań genetycznych w kierunku niektórych chorób (np. mukowiscydozy). Lekarz w każdej z kilku dób spędzonych w szpitalu osłuchuje także dziecko i w przypadku wykrycia tzw. szmerów (ma je wiele dzieci i zazwyczaj bywają niegroźne, świadczą jedynie o niedojrzałości układu krwionośnego oraz serca) może skierować malucha na bardziej szczegółowe badania. Sprawdzana jest także drożność układu pokarmowego (palpacyjnie) i ruchomość stawów biodrowych. Jeśli cokolwiek budzi wątpliwości w kwestii zdrowia dziecka, jak np. pojawiająca się żółtaczka, czy nawet ponadprzeciętny, długi, niemożliwy do uspokojenia płacz, dziecko może zostać skierowane na dodatkowe badania. Przed wypisem do domy należy bowiem rozwiać wątpliwości nie tylko lekarzy, ale także zatroskanych rodziców.

Noworodek - dziecko w pierwszych chwilach po narodzeniu

Moment porodu stanowi dramatyczną zmianę w warunkach życia dziecka, które musi przystosować się do nowego środowiska. Przystosowanie to następuje w okresie noworodkowym. Tutaj tylko pokrótce zostaną przedstawione niektóre sytuacje, tak aby rodzice wiedzieli, czego należy oczekiwać w okresie noworodkowym.

Rozwój wewnątrzmaciczny trwa ok. 40 tygodni. Przeciętny noworodek waży 3 – 3,5 kg i ma ok. 50 cm długości.
Wcześniaki wymagają specjalnej opieki. Ich podściółka tłuszczowa nie jest właściwie rozwinięta i dlatego są one bardziej wrażliwe na chłód. Układ krążenia mają również nie dostosowany jeszcze do nagle uzyskanej niezależności, a układy moczowo-płciowy i trawienny nie przygotowane do podjęcia swoich czynności.
Chłopcy ważą zwykle więcej niż dziewczęta, a kolejne dzieci ważą nieco więcej od pierwszego dziecka. Stosunek płci wśród noworodków wynosi 106 chłopców na 100 dziewczynek.

Przez pewien czas po urodzinach dziecko przyjmuje tę samą pozycję, jaką zajmowało w macicy. Ramiona są wyciągnięte, a nogi podkurczone. Szyjka dziecka jest zwykle krótka, a skóra pofałdowana. Dziecko może odginać główkę do tyłu, ale nie może jej jednak unieść do przodu. Na klatce piersiowej występuje często cienka warstwa serowatej masy. Która szybko ulega starciu. Gdyby masa ta miała kolor żółtawy, należy zwrócić się do lekarza, może to bowiem nasuwać podejrzenie choroby (erytroblastoza). Skóra zdrowego dziecka jest zabarwiona różowo, okresowo może nabierać silniejszego zabarwienia czerwonawego, zwykle łuszczy się na podeszwach i dłoniach. Skóra dziecka sprawia wrażenie luźnej. Niekiedy mogą pojawiać się obrzęki, szczególnie na stopach, dłoniach, nogach i twarzy. Niewielkie, przemijające obrzęknięcia nie powinno budzić niepokoju. Noworodek nie poci się, a gruczoły skórne mogą wypełnić się białawą masą, zjawisko to mija w ciągu 10-14 dni. Ciało dziecka, szczególnie wcześniaka, może być pokryte delikatnymi, krótkimi włoskami, tzw. meszkiem. Na skórze głowy mogą występować jasnobrązowe, niewielkie strupki, szczególnie w tych okolicach, w których gruczoły łojowe wykazują nadmierną czynność, a kurz z powietrza gromadzi się w ich wydzielinach. Nadaje to nieestetyczny wygląd dziecku. Strupki te można ostrożnie zmyć odpowiednim dla noworodków szamponem.

Gruczoły sutkowe u dzieci obu płci są zwykle lekko obrzmiałe przez kilka dni po urodzeniu. Jest to wynikiem działania tych hormonów matki, które pobudzają jej gruczoły do wytwarzania mleka, a przedostały się do krwi płodu poprzez łożysko. Zdarza się, że gruczoły sutkowe dziecka wydzielają przez kilka miesięcy rzadką, białawą wydzielinę podobną do siary.

W niektórych okolicach skóry może pojawić się zasinienie. Świadczy to o niepełnej sprawności krążenia krwi i mija zwykle w ciągu kilku dni.

śpiący noworodek w pierwszych dniach życia Czaszka człowieka jest bardzo wytrzymała po zakończeniu rozwoju i całkowitym skostnieniu. U noworodka mózg jest chroniony przez kości, które są tylko częściowo skostniałe i luźno ze sobą połączone. W czasie porodu kości czaszki ulegają pewnemu naciskowi, w wyniku czego kształt głowy bezpośrednio po porodzie jest trochę nieforemny. W tym okresie kości czaszki mogą nieznacznie zachodzić na siebie, ale bardzo szybko główka przyjmuje zwykły kształt. W przypadkach, w których konieczna była pomoc lekarza i użycie kleszczy przy porodzie, główka dziecka może być bardziej zniekształcona i mieć kształt gruszkowaty. Zrastanie kości czaszki odbywa się stopniowo, a mocno połączone są one dopiero około 18 miesiąca życia. Na szczycie głowy, w miejscu połączenia kości czołowej i ciemieniowej, można wyczuć rombowatą, miękką okolicę, tzw. ciemiączko. Poprzez ciemiączko wyczuwa się tętno dziecka. Po zakończeniu procesów wzrostu i kostnienia kości czaszki utworzą ciągłą, silną pokrywę, osłaniającą mózg przed urazami.

Osobowość dziecka zaczęła się kształtować jeszcze w okresie życia wewnątrzmacicznego. Bezpośrednio po urodzeniu dzieci wykazują odrębne cechy osobowości i każde dziecko reaguje nieco inaczej. Różnice w osobowości będą się pogłębiać, zależy ona bowiem nie tylko od odziedziczonych cech, ale również od działania czynników środowiska. Każde dziecko będzie rozwijać się w swojej rodzinie, a każda z rodzin wykazuje swoje własne, odrębne cechy.

Wszystkie normalne noworodki reagują na światło, jednak nie umieją odróżnić sylwetek i twarzy otaczających je ludzi. Noworodki reagują na dźwięk (odruch Moro), wykazują też inne odruchy nerwowe.

Trzeba pamiętać, że skóra i błona śluzowa ust noworodka są bardzo wrażliwe i łatwo ulegają uszkodzeniom. U noworodków zdarzają się zakażenia oczu. W jamie ustnej mogą występować białawe plamki, tzw. pleśniawki. Nie są to zjawiska groźne i łatwo poddają się leczeniu. Bezpośrednio po urodzeniu z zasady przemywa się oczy noworodka.

Okolica dziąseł, w której rozwijać się będą zęby, jest zwykle pofałdowana. Zdarza się niekiedy, że noworodek ma kilka zębów. Czasem język połączony jest z dnem jamy ustnej za pomocą cienkiej błonki. Zwykle ulega ona samoistnie rozerwaniu, bardzo rzadko zdarza się, że błonę trzeba przeciąć. Obecność tej błony nie przeszkadza w krzyku.

W początkowym okresie po urodzeniu dziecko oddycha bardzo szybko szybko – do 45 razy na minutę. Oddech jest nieregularny, a jego częstość może się wahać w szerokich granicach od 20 do 100 oddechów na minutę. Tętno dziecka jest również szybkie, ok. 125 na minutę, a przy pobudzeniu może nawet przyspieszać do 180. Brzuszek jest zwykle gładki i twardy, wzdyma się wyraźnie przy płaczu i krzyku. Pozostałość sznura pępowinowego przysycha i złuszcza się w ciągu kilku dni.

U niektórych chłopców jądra mogą być jeszcze w jamie brzusznej, zwykle jednak w ciągu paru tygodni zstępują do moszny. Napletek prącia powinien być luźny i dawać się odsunąć dla ułatwienia oddawania moczu i oczyszczenia.

U dziewczynek wargi pochwy mogą być szeroko rozsunięte, a łechtaczka dobrze widoczna. W trzecim lub czwartym dniu może się pojawić niewielka ilość śluzowatej wydzieliny, lekko podbarwionej krwią. Nie jest to powód do niepokoju, zjawisko to jest wywołane hormonami matki, które przedostały się przez łożysko tuż przed urodzeniem i przestają działać na organizm dziecka w tym właśnie okresie.

Po opuszczeniu szpitala dziecko jest całkowicie zależne od swoich rodziców.